Psychopaci są wśród nas, z czego często możemy sobie nie zdawać sprawy. Jak rozpoznać osobę z tym zaburzeniem osobowości? Jakie cechy mogą „wydać” psychopatę?
Psychopatia jest zaburzeniem osobowości, które dotyka około 2 procent całej ludzkości. Charakteryzuje się ułomnością w odczuwaniu emocji czy głębszych uczuć, impulsywnością, manipulacyjnością oraz kłamliwym zachowaniem. Media chętnie podsuwają obraz szalonego psychopaty – zapewne każdy z nas kojarzy Hannibala Lectera z „Milczenia owiec” czy Patricka Batemana z „American Psycho”. Czy jednak tak wygląda prawdziwa osoba z psychopatią? Poniższy artykuł odpowie na to i inne pytania, m.in.: czy psychopata może kochać, czym różni się psychopatia od socjopatii oraz jakie są sposoby na rozpoznanie osoby chorej.
Jak rozpoznać psychopatę?
Czy psychopata jest szczęśliwy? Czy psychopata cierpi i płacze? Rozpoznanie takiej osoby nie należy do rzeczy łatwych. Psychopata przez długi czas potrafi się maskować za pomocą swojej pewności siebie i uroku. Najłatwiej jest zauważyć psychopatię w dzieciństwie, obserwując zachowania dorastającego dziecka. Bardzo często wtedy dochodzi do incydentów, które powinny wzbudzić uwagę opiekunów, takich jak podpalenia czy znęcanie się nad zwierzętami. Dziecko nie wykazuje żalu za swoje czyny, zazwyczaj także kłamie bez oporów. Mogą pojawić się problemy z nawiązaniem relacji z rodzicami czy rówieśnikami. Następuje alienacja i poczucie wyobcowania z otoczenia. W dorosłym życiu objawy te postępują, przyjmując coraz gorszy kierunek.
Dorośli psychopaci potrafią być mistrzami manipulacji. Za pomocą pochwał i czarowania innych osób osiągają zamierzone cele. Mają także zaburzony obraz siebie: postrzegają się jako lepszych od innych, mają wyolbrzymione poczucie własnej wartości. Psychopata nie będzie miał żadnych oporów przed wykorzystaniem drugiej osoby dla własnej korzyści. Nie odczuje przy tym wyrzutów sumienia czy żalu za swoje czyny. Cechą charakterystyczną dla psychopaty jest także brak empatii. Emocje osoby z psychopatią są spłycone, nie dostrzega ona potrzeb innych i może mieć duży problem z nawiązaniem głębszych relacji. Czy psychopata jest mściwy? Bardzo często tak. Wpatrzenie we własne korzyści w połączeniu z impulsywnym zachowaniem oraz brakiem zrozumienia dla drugiej osoby sprawia, że psychopata chętnie się mści za swoje krzywdy.
Ze względu na tak trudną i niebezpieczną osobowość bycie w związku z psychopatą może mieć bardzo przykre konsekwencje. Nie zaleca się wchodzenia w relację z osobą zaburzoną – może skończyć się to kryzysem psychicznym lub doprowadzić do depresji.
Leczenie psychopatii jest trudne ze względu na fakt, że wymaga inicjatywy ze strony chorego. Ten jednak zazwyczaj nie czuje potrzeby żadnego przystosowania społecznego i zmiany swojej sytuacji. W dorosłym życiu próba pomocy psychopacie prawie zawsze kończy się odmową. Młodsze osoby (nastolatkowie, młodzi dorośli) mają większe szanse na poprawę przy użyciu odpowiednio dobranej przez psychiatrę farmakoterapii oraz terapii grupowej, uwzględniającej członków rodziny.
Psychopata vs socjopata
Kto jest gorszy: socjopata czy psychopata? Zaburzenia u obu tych osób są często używane zamiennie lub mylone ze sobą. Należy jednak być świadomym, że są to różne stany chorobowe. Czym one się różnią?
Socjopata inaczej radzi sobie ze swoimi emocjami niż psychopata. Ten pierwszy szybko wpada w złość, może mieć problemy z kontrolowaniem swoich emocji, zachowań. Ten drugi natomiast dobrze radzi sobie nawet w stresujących sytuacjach ze względu na bycie niemal całkowicie pozbawionym emocji. Psychopata podchodzi do sytuacji „na chłodno”, gdy socjopata niemal wybucha agresją.
Psychopaci z reguły mają bardziej poukładane życie osobiste. Chociaż nie obchodzą ich normy moralne czy społeczne, potrafią udawać dostosowanie do nich, aby osiągnąć swoje cele. Impulsywność socjopatów natomiast często prowadzi do problemów z prawem i angażowania się w niebezpieczne lub nielegalne sytuacje.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące psychopatów
Psychopatia to zjawisko mało spotykane, co może rodzić wiele pytań. Poniżej zamieszczone zostały odpowiedzi na niektóre z nich.
Czy psychopata może kochać? Osoba z zaburzoną osobowością ma mocno zmieniony obraz miłości. Może czuć przywiązanie do swojej rodziny, jednak ciężko jest nazwać to miłością. Relacje psychopaty podszyte są poszukiwaniem własnego spełnienia. Jeśli partner lub dziecko nie będą przynosić zadowolenia, może to spowodować niebezpieczne sytuacje. Związek z psychopatą jest raniący i trudny dla osoby niezaburzonej.
Czy psychopata kocha swoje dziecko? Psychopata może odczuwać zadowolenie ze swojego dziecka. Czasami dostarcza ono potrzebnych nowych wrażeń i stanowi obiekt obserwacji. Psychopata może traktować swojego potomka jak długodystansowy projekt, którym można się pochwalić czy popisać, jednak nie będzie to miłość w normalnym rozumieniu tego słowa. Ponadto osoba zaburzona może szybko wpaść w niezadowolenie, na przykład gdy dziecko nie chce się podporządkować czy płacze. To zaś może skończyć się agresją psychiczną lub fizyczną.
Czy psychopata wraca do ofiary? Mściwość i potrzeba kontroli może powodować powrót do osoby, z którą osoba zaburzona wcześniej była w związku. Pomaga w tym pewność siebie, urok i umiejętność manipulacji.
Czy psychopata płacze? Taka reakcja jest stosunkowo rzadka ze względu na przytłumione odczuwanie emocji. Psychopata może jednak płakać pod wpływem wielkiego wstrząsu, który dotyka go bezpośrednio, lub w celu zmanipulowaniu innej osoby.
