Kiedyś chodzenie do terapeuty czy do psychiatry było o wiele większym tabu – na szczęście jest to coraz mniej wstydliwy temat. Zdrowie psychiczne jest tak samo ważne jak to fizyczne – bez spokoju w głowie ciężko jest się cieszyć relacjami, pracą czy hobby. Psychika ludzka jest tak skomplikowana, że na wiele pytań z nią związanych nadal nie ma odpowiedzi. Są jednak jednostki chorobowe lub zaburzenia, które zostały już bardzo dobrze przebadane i opisane. Jedną z nich jest choroba dwubiegunowa – co to? Jaka jest jej definicja? Na czym polega choroba dwubiegunowa? Jakie są jej przyczyny, objawy i czy jest dziedziczna? Wszystkie te tematy pokrótce rozwijam w poniższym artykule.
Choroba afektywna dwubiegunowa i choroby i zaburzenia psychiczne
Na wstępie chciałabym zaznaczyć, że nie jestem lekarką psychiatrą – artykuł nie ma na celu pomóc Ci w zdiagnozowaniu się, bo tylko specjalista po wieloletnich studiach może stwierdzić czy masz chorobę afektywną dwubiegunową, czy nie. Jednak kto nigdy nie googlował jakichś symptomów chorobowych, niech pierwszy rzuci kamieniem… Samo szukanie informacji jest pierwszym krokiem do dalszego sięgnięcia po pomoc, dlatego jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące swojego zdrowia psychicznego – zgłoś się do lekarza/ki psychiatry. Tylko tacy specjaliści/stki są w stanie udzielić Ci informacji czy masz jakąś chorobę/zaburzenie, czy nie i tylko oni są w stanie ustalić plan leczenia.
- ChAD typu I dotyczy 1-2% populacji
- ChAD typu II dotyczy 3-5% populacji
Choroba dwubiegunowa – co to? Definicja choroby
Choroba dwubiegunowa – co to? Otóż pełna nazwa tej choroby to: choroba afektywna dwubiegunowa (w skrócie ChAD). Czasem stosuje się również określenie psychozy maniakalno – depresyjnej. Wielu ludzi w potocznym języku mówi o niej jako o dwubiegunówce lub byciu bipolarnym. To drugie określenie wzięło się z języka angielskiego – po ang. choroba afektywna dwubiegunowa to bipolar disorder.
Przygotowaliśmy test na chorobę dwubiegunową. Sprawdź go, aby sprawdzić czy ma bipolara.
Na czym polega choroba dwubiegunowa? Jak podaje definicja ICD – 10 (Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób), zaburzenia afektywne dwubiegunowe charakteryzuje występowanie dwóch (lub więcej) epizodów chorobowych. Jeden musi być związany z wyraźnie zaburzonym nastrojem oraz zwiększoną aktywnością, dużymi pokładami energii – jest to mania lub hipomania. Drugi stan chorobowy związany jest z objawami depresji, czyli długotrwałym obniżonym nastrojem i brakiem sił. W chorobie afektywnej dwubiegunowej występują więc zarówno epizody manii (lub hipomanii – o tym, co różni manię od hipomanii, dowiesz się później), epizody depresji jak i epizody mieszane. Oczywiście nie zawsze wszystkie uderzają one po sobie od razu – najczęściej dzieli je jakaś przerwa, w której chory nie odczuwa żadnych objawów lub występują one, ale z mniejszym nasileniem. Podsumowując: choroba afektywna dwubiegunowa to zarówno depresja, jak i mania czy hipomania – każdy z epizodów trwa od kilku dni do nawet kilku miesięcy – przeważnie dłużej występuje depresja. ChAD to również epizody mieszane, czyli takie, w których występuje zarówno depresja jak i mania/hipomania.
Choroba dwubiegunowa – objawy
Na czym polega choroba dwubiegunowa dokładniej – czyli o chorobie afektywnej, jej objawach. Podzieliłam je na 2 części: objawy manii/hipomanii oraz objawy depresji.
Mania/hipomania – objawy i różnice między tymi stanami
O depresji wiemy o wiele więcej – niewątpliwie jest to choroba naszych czasów i naprawdę wiele osób się z nią zmaga. A nawet jeśli nie z chorobą (którą depresja jest), to ze stanami depresyjnymi. O manii natomiast nie mówi się aż tyle – na czym ona polega? Z pozoru jest to bardzo pożądany stan, bo charakteryzuje go:
- Zwiększona aktywność, duże pobudzenie, chęci do działania.
- Osoby w manii krócej śpią, bo mają nadmiar energii – czują, że mogą wszystko.
- Są bardziej kontaktowe, chcą wychodzić do ludzi.
- Podejmują nowe wyzwania – zarówno w pracy jak i w życiu prywatnym.
Wszystkie te zachowania są bardzo nasilone – nie jest to po prostu dobry humor, dlatego zmiana zachowania jest często szybko dostrzegana przez otoczenie chorego.
Mimo że wszystkie wymienione wyżej zachowania wydają się być pozytywne, to tak naprawdę nie są – mogą one prowadzić np. do:
- Ryzykownych zachowań, bo przecież taka osoba nie czuje granic.
- W epizodzie manii często jest się bardzo szczerym i popełnia się nietakty towarzystwie – mówi się ludziom wszystko, co się o nich myśli, co często rani innych.
- Kiedy ktoś zwraca choremu uwagę (np. że postępuje się jak nie on/ona) pojawia się irytacja – osoba w manii nie widzi, że zachowuje się inaczej niż zwykle.
- W trakcie manii wiele osób wydaje za dużo pieniędzy – impulsywne zakupy w tym czasie nie wydają się być niczym złym. Prowadzi to często do ogromnych kłopotów finansowych i zapożyczania się.
- Ludzie z chorobą afektywną dwubiegunową w czasie epizodu manii, wchodzą także w relacje (również seksulane), o które wcześniej by się nie podejrzewali – ich libido często jest podwyższone.
- Mania to również rozproszenie, brak umiejętności skupienia się na drugim człowieku.
Cała ta energia jest oczywiście iluzją – taki stan jest dla organizmu bardzo obciążający. Hipomania, o której pisałam wcześniej, jest łagodniejszą formą manii – występują w niej podobne objawy, ale o mniejszym nasileniu (hipomania jest w II typie ChAD – I typ ChAD to mania i depresja, a II jest łagodniejszy). Mania i hipomania trwają minimum 7 dni.
Epizod depresyjny – objawy
O depresji wiemy więcej, ale mimo wszystko powstało wokół niewiele mitów. Depresja to nie tylko obniżony nastrój. Wiele osób chorego na depresję kojarzy z kimś, kto cały dzień siedzi w domu i płacze. Oczywiście smutek i cierpienie wchodzą w skład objawów depresji, ale może się ona przejawiać również w innych formach. Na przykład:
- Złością, agresją, irytacją.
- Niemożnością skupienia się na pracy, książce, filmie, rozmowie.
- Często współwystępuje brak sił fizycznych – osoby w depresji mają problemy z podstawowymi czynnościami, takimi jak prysznic, mycie zębów, zrobienie sobie posiłku.
- Depresja to również brak apetytu lub w drugą stronę – nadmierne odczuwanie głodu.
Chorzy nierzadko są bardzo towarzyscy, otwarci, normalnie pracują i są w udanych związkach. Mają z pozoru idealne życie – choroba ta nie dotyka tylko osób po przejściach, z trudną przeszłością i bagażem traum. Każdy człowiek może zachorować na depresję.
Choroba dwubiegunowa – podsumowanie objawów
Wyżej wymienione objawy manii i depresji są również objawami ChAD, bo tak jak już pisałam – ChAD to przeplatanie się stanów manii/hipomanii i depresji. Psychiatra robiąc wywiad, który ma pomóc w stwierdzeniu czy osoba ma ChAD czy nie, musi wiedzieć, ile trwają takie stany, jak się przeplatają, jakie mają nasilenie – wszystkie te czynniki mają znaczenie.
Choroba dwubiegunowa objawy psychotyczne
Choroba dwubiegunowa i objawy psychotyczne – o co chodzi? Czym są objawy psychotyczne? Zaliczyć możemy do nich np. omamy, urojenia, przekonanie o posiadaniu niezwykłej mocy i możliwości, wielkie poczucie winy (bezzasadne), bardzo sprzeczne zachowania. W chorobie dwubiegunowej objawy psychotyczne pojawiają się, ale najczęściej w ostrych stanach. Mogą się pojawiać zarówno w czasie depresji, jak i manii.
Czy choroba dwubiegunowa jest dziedziczna?
Dziedziczenie chorób jest bardzo popularnym tematem – nie ma w tym nic dziwnego. Ludzie, którzy na coś cierpią, nie chcą tego przekazać w genach swoim dzieciom. Często osoby z ChAD widzą wiele podobieństw w swoich zachowaniach i zachowaniach ich rodziców i wtedy zaczynają się zastanawiać czy choroba dwubiegunowa jest dziedziczna.
W nauce mówi się o pewnych predyspozycjach biologicznych. To czy choroba dwubiegunowa jest dziedziczna, jest bardzo skomplikowanym tematem. Może być tak, że nie ma się jej w genach, ale mama lub tata byli bardzo niestabilni (może nawet cierpieli na ChAD) i przez to stworzyli dziecku niestabilne środowisko, które w połączeniu z innymi czynnikami, mogło spowodować destabilizację regulacji nastroju.
Choroba dwubiegunowa u dzieci
Choroba dwubiegunowa u dzieci – bardzo ciężko jest ją w tym wieku zdiagnozować. Często stwierdza się u młodszych osób np. ADHD, a nie bierze się pod uwagę tego, że mogą to być również objawy ChAD. Jeśli chodzi o ADHD i chorobę dwubiegunową u dzieci, to w obu przypadkach występuje nadpobudliwość psychoruchowa, nasilona drażliwość i spadek koncentracji. Mimo wszystko są to dwa różne zaburzenia.
Choroba dwubiegunowa – przyczyny
Przyczyn ChAD są bardzo trudnym do rozpracowania tematem. Można ich szukać na wielu płaszczyznach. Predyspozycje genetyczne, środowisko, biologiczne uwarunkowania, osobowość – przyczyn powstawania ChAD jest naprawdę wiele i ciężko stwierdzić, co spowodowało wystąpienie ChAD u danej osoby.
Choroba dwubiegunowa a schizofrenia – różnice
Bardzo dużo osób tworzy na forach wątki takie jak: Choroba dwubiegunowa a schizofrenia – czy można mieć obie choroby? czy Choroba dwubiegunowa a schizofrenia – różnice. Choroba dwubiegunowa a schizofrenia – są to dwie oddzielne jednostki chorobowe. Objawy schizofrenii to przede wszystkim: omamy, urojenia, problemy z kojarzeniem faktów, z zapamiętywaniem, chaotyczne działania, tracenie zainteresowania światem zewnętrznym, problemy w relacjach, odcinanie się od bliskich, wiara w spiski i przypisywanie swoich zachowań innym ludziom. Podstawową rzeczą, która chorobę dwubiegunową a schizofrenię różni, są objawy psychotyczne – w w ChAD występują one o wiele rzadziej. Osoba ze schizofrenią nie ma występujących po sobie epizodów manii i depresji, które są konieczne do stwierdzenia ChAD.
Choroba dwubiegunowa a schizofrenia leczone są całkiem inaczej, bo przebieg tych dwóch jednostek chorobowych jest całkowicie inny. Mimo wszystko ludzie często utożsamiają chorobę dwubiegunową a schizofrenię. To samo dotyczy borderline – to zaburzenie osobowości także jest mylone z chorobą afektywną dwubiegunową.
Leki – o stereotypie osoby zmagającej się z chorobą psychiczną
Na forach ludzie często dzielą się tym, jakie na chorobę dwubiegunową leki biorą. Duża część z nich daje rady innym osobom, co oczywiście jest bardzo niebezpieczne. Farmakoterapię musi zlecić lekarz/ka! To specjaliści/stki decydują o tym, jakie dawki powinna brać osoba zmagająca się z chorobą dwubiegunową.
Powstało wiele stereotypów o osobach, które wspierają swoje zdrowie psychiczne (również w chorobie dwubiegunowej) lekami. Uważa się często, że tacy ludzie są nienormalni, a nawet niebezpieczni. Jest to bardzo krzywdzący mit, który wykreowany został przez popkulturę – osoby chore psychicznie w filmach, książkach i serialach ukazywane są najczęściej jako szaleńczy i przestępcy, co bardzo odbiega od rzeczywistości. Jasne, poważne problemy ze zdrowiem psychicznym mogą powodować tak skrajne zachowania. Jednak niebezpieczne osoby, które chorują psychicznie, stanowią naprawdę niewielki procent wszystkich osób zmagających się z problemami natury psychicznej! Leki ratują życie, a to, że na coś chorujemy nie jest naszym wyborem – jest to często kwestia złych połączeń w mózgu, środowiska czy genetyki.
Choroba dwubiegunowa – najpopularniejsze leki
Osoby zmagające się z problemami ze zdrowiem psychicznym bardzo często muszą być wspierane farmakoterapią – w ChAD wykorzystuje się np. stabilizatory nastroju czy leki pomagające w walce z depresją. Ważna jest także psychoterapia (najczęściej wybieranym nurtem w tym przypadku jest poznawczo – behawioralna) oraz psychoedukacja bliskich, którzy mogą pomóc w rozpoznaniu początków któregoś z epizodów.
Choroba dwubiegunowa – leczenie naturalne, czy ono działa?
Wiele osób wyszukuje na forach informacji, jak pozbyć się objawów ChAD leczeniem naturalnym – szuka różnych ziół i witamin, które pomogą mu zakończyć cierpienie. Ludzie w rozpaczy łapią się wszystkiego i to zrozumiałe, że czasem z braku sił i cierpliwości przychodzą nam do głowy różne myśli.
Niestety, nie złagodzisz objawów występujących w chorobie dwubiegunowej leczeniem naturalnym – przynajmniej nie tylko nim. Żadna witamina ani magiczna mikstura medycyny chińskiej nie eliminuje problemów ze zdrowiem psychicznym. Jednak jest szereg badań, które ukazują wpływ zdrowego jedzenia, odpowiedniego poziomu witaminy D czy aktywności fizycznej na naszą głowę – holistyczne dbanie o siebie ma pozytywny wpływ na naszą psychikę. Nie szukaj jednak magicznych sposobów leczenia naturalnego choroby dwubiegunowej – zgłoś się lekarza lub lekarki psychiatry, którzy jako jedyni dadzą Ci konkretne informacje dotyczące tego, czy masz ChAD i jakie leki powinieneś/naś przyjmować, jeśli okaże się, że na to cierpisz.